×
×

نتیجه بررسی: شواهد ضعیف
راستی‌آزمایی: چرخاندن دستی سر جنین جلوی زایمان سخت و سزارین را می‌گیرد.

بر اساس شواهد موجود، چرخاندن دستی سر جنین ممکن است بی‌خطر باشد، اما برای اثبات اینکه این روش می‌تواند به‌طور مؤثری از نیاز به انجام زایمان‌های سخت و سزارین پیشگیری کند، شواهد کافی وجود ندارد. به عبارت ساده‌تر، نمی‌توان گفت این روش قطعاً مفید است یا بی‌فایده، اما فعلاً شواهد نشان می‌دهند که تأثیر چشمگیری ندارد.
راستی‌آزمایی: چرخاندن دستی سر جنین جلوی زایمان سخت و سزارین را می‌گیرد.

بیان مسئله

یکی از نگرانی‌های رایج در زایمان، وضعیت قرارگیری سر جنین است. در حالت طبیعی، سر جنین باید به‌صورت قدامی وارد کانال زایمان شود، اما در برخی موارد، سر در وضعیت‌های غیرطبیعی، مانند پس‌سری خلفی یا عرضی، قرار می‌گیرد. این شرایط می‌توانند روند زایمان را دشوارتر کرده و احتمال نیاز به مداخلات پزشکی را، مانند استفاده از فورسپس، وکیوم یا حتی زایمان سزارین، افزایش دهند.

«چرخاندن دستی سر جنین» روشی است که در آن پزشک یا ماما با استفاده از دست، تلاش می‌کند سر جنین را از وضعیت غیرطبیعی به وضعیت طبیعی بچرخاند. این روش به‌صورت پیشگیرانه و پیش‌از تصمیم به زایمان عملی یا سزارین انجام می‌شود و در اصطلاح علمی به آن رویکرد پیشگیرانه یا prophylactic manual rotation گفته می‌شود. هدف اصلی این روش، کاهش احتمال انجام زایمان‌های سخت و پیشگیری از نیاز به  انجام مداخلات پرخطر مانند زایمان سزارین است. هم‌چنین امید می‌رود که با تغییر موقعیت سر جنین، روند زایمان روان‌تر پیش برود و خطر بروز عوارض مادری و نوزادی کمتر شود.

 

یافته‌ها

بر اساس مرورهای علمی موجود، شواهد نشان می‌دهند که چرخاندن دستی سر جنین در مقایسه با عدم انجام این کار، تأثیر چشمگیری بر کاهش نیاز به زایمان عملی یا سزارین ندارد. به عبارت دیگر، تفاوت مشاهده‌شده چندان قابل‌اعتماد نیست و احتمال دارد ناشی از شانس یا محدودیت‌های مطالعات باشد.

تفاوت زیادی در نرخ زایمان‌های عملی دیده نشده است. در نرخ انجام زایمان سزارین نیز همانند عوارض مادری مانند پارگی‌های شدید یا خونریزی پس‌از زایمان، تفاوت معناداری وجود نداشت. در مطالعات، مرگ مادر یا نوزاد نیز گزارش نشدند.

مهم‌ترین محدودیت مطالعات این است که امکان «کورسازی (blinding)» گروه‌ها وجود نداشت، چراکه پزشک یا ماما از نوع مداخله خود آگاه بودند. همین امر باعث افزایش خطر سوگیری (bias) شد. علاوه‌بر این، برخی مطالعات تعداد کمی شرکت‌کننده داشتند و نتایج آن‌ها از نظر آماری دقیق نبودند. به همین دلیل، قطعیت شواهد در سطح پایین ارزیابی شد.

تحلیل‌ها نشان دادند که تفاوت معناداری میان زنان نخست‌زا و چندزا وجود نداشت. هم‌چنین بین موقعیت‌های مختلف سر یا تکنیک‌های مختلف چرخاندن نیز تفاوت قابل‌توجهی گزارش نشد.

اگرچه برخی پزشکان و ماماها در عمل روزمره از این روش استفاده می‌کنند و آن را کم‌خطر می‌دانند، براساس شواهد موجود نمی‌توان با اطمینان گفت که چرخاندن دستی به شکل پیشگیرانه از انجام زایمان سخت یا نیاز به زایمان سزارین پیشگیری می‌کند. به همین دلیل، هنوز نیاز به انجام کارآزمایی‌های بزرگ‌تر و دقیق‌تر در کشورهای مختلف وجود دارد.

 

نتیجه‌گیری

بر اساس شواهد موجود، چرخاندن دستی سر جنین ممکن است بی‌خطر باشد، اما برای اثبات اینکه این روش می‌تواند به‌طور مؤثری از نیاز به انجام زایمان‌های سخت و سزارین پیشگیری کند، شواهد کافی وجود ندارد. به عبارت ساده‌تر، نمی‌توان گفت این روش قطعاً مفید است یا بی‌فایده، اما فعلاً شواهد نشان می‌دهند که تأثیر چشمگیری ندارد.

 

منبع

Phipps H, Osborn DA, Zhang R, Cooper C, Hyett J, de Vries BS. Prophylactic manual rotation of the fetal head (manual rotation alone) to reduce operative delivery and complications for mother and babies. Cochrane Database of Systematic Reviews 2025, Issue 7. Art. No.: CD009298. DOI: 10.1002/14651858.CD009298.pub3. Accessed 12 September 2025.

 

نویسنده: سامان رحیمی تنیانی

نوشته های مشابه

یک پاسخ به “راستی‌آزمایی: چرخاندن دستی سر جنین جلوی زایمان سخت و سزارین را می‌گیرد.”

  1. نام گفت:

    ماما های قدیمی با چرخاندن سر جنین زایمان طبیعی رو به مادران هدیه می دادند. اینکه شواهد کافی وجود نداره به دلیل بررسی کم گروه های پزشکی از طرف شماست. بررسی کنید و به بانوان زایمان طبیعی هدیه بدید .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *