راستی‌آزمایی: مصرف لبو در پیشگیری از کبد چرب موثر است.

درست

خلاصه بررسی: ادعای «مصرف لبو در پیشگیری از کبد چرب موثر است» از پشتوانه علمی برخوردار است. با این وجود، مهم است توجه داشته باشیم که مصرف لبو به‌تنهایی درمان قطعی کبد چرب نیست و باید در کنار اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن و فعالیت بدنی منظم مورد استفاده قرار گیرد.

بیان مسئله

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) امروزه به یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن کبدی در سراسر جهان تبدیل شده است. این بیماری با تجمع چربی در سلول‌های کبدی مشخص می‌شود و ارتباط نزدیکی با چاقی و مقاومت به انسولین دارد (۱). اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح آن می‌توانند اثرات منفی آن را کاهش دهند (۲). در سال‌های اخیر، توجه محققان به استفاده از مواد غذایی طبیعی مانند لبو (چغندر) و رژیم‌های غذایی خاص مانند رژیم مدیترانه‌ای برای کمک به بهبود این بیماری جلب شده است.

یافته‌ها

براساس نتایج مطالعات انجام‌شده، لبو حاوی ترکیبات فعالی از جمله بتائین است که خواص محافظت‌کننده کبدی و کاهش‌دهنده چربی خون دارد (۲). در یک مطالعه موردی-شاهدی که روی ۸۰ بیمار مبتلا به کبد چرب انجام شد، (۴۰ نفر در گروه بیمار و ۴۰ نفر در گروه شاهد)، تأثیر مصرف مکمل پودر چغندر به مدت ۱۲ هفته در کنار تغییرات سبک زندگی و درمان‌های معمول، بررسی شد. نتایج نشان دادند که مصرف پودر چغندر به بهبود علائم بالینی، کاهش چشمگیر آنزیم‌های کبدی، بهبود پروفایل چربی خون و کاهش قابل توجه اندازه کبد در مقایسه با گروه کنترل انجامید (۲).

در مطالعه‌ای دیگر که با حجم نمونه بزرگتری انجام شد، ۱۸۰ فرد با میانگین سنی ۴۵/۱۹ سال (محدوده سنی ۱۹ تا ۷۳ سال) به مدت ۱۲ هفته مورد بررسی قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان به چهار گروه تقسیم شدند: گروه کنترل، گروه رژیم مدیترانه‌ای همراه با آب لبو، گروه رژیم مدیترانه‌ای به‌تنهایی، و گروه مصرف آب لبو به‌تنهایی. رژیم مدیترانه‌ای شامل میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، مرغ و دیگر گوشت‌های کم‌چرب، منابع اسیدهای چرب امگا-۳، آجیل و حبوبات بود. آب لبو نیز ۲۵۰ میلی‌گرم چغندر داشت. پس از ۱۲ هفته مداخله، نتایج نشان دادند که سطح بیلی‌روبین سرم، آلکالین فسفاتاز (ALP) و آلانین ترانس‌آمیناز (ALT) در گروه‌های مصرف‌کننده آب لبو، رژیم مدیترانه‌ای، و ترکیب هر دو، به‌طور قابل توجهی کاهش یافت (۱). این آنزیم‌ها شاخص‌های مهمی برای بررسی عملکرد کبد بوده و کاهش آنها نشان‌دهنده بهبود وضعیت کبد است. افزایش این آنزیم‌ها در خون معمولاً نشانه آسیب به سلول‌های کبدی است، بنابراین کاهش آنها پس از مصرف لبو می‌تواند اثر محافظتی لبو را بر کبد تائید کند.

مطالعات نشان دادند که مصرف لبو تاثیر قابل توجهی بر کاهش سطح کلسترول تام، تری‌گلیسیرید (TG) و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) داشته است. هم‌زمان، سطح لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) که به «کلسترول خوب» معروف است، در گروه‌های دریافت‌کننده لبو و رژیم مدیترانه‌ای افزایش یافت، در‌حالی‌که در گروه کنترل کاهش داشت (۱). این تغییرات در پروفایل چربی خون می‌تواند به کاهش تجمع چربی در کبد کمک کرده و فرآیند بهبود کبد چرب را تسریع کند.

بررسی‌های سونوگرافی در مطالعات نشان دادند که کاهش قابل توجهی در استئاتوز کبدی (تجمع چربی در کبد) در گروه‌های دریافت‌کننده آب لبو و ترکیب آب لبو با رژیم مدیترانه‌ای رخ داده است (۱). هم‌چنین کاهش قابل توجهی در اندازه کبد در گروه مصرف‌کننده مکمل پودر چغندر نسبت به گروه کنترل مشاهده شد (۲). البته در مطالعه دوم ذکر شد که تأثیر معناداری بر درجه کبد چرب مشاهده نشده و برای ارزیابی این موضوع نیاز به انجام مطالعات طولانی‌مدت‌تر است (۲).

اثربخشی لبو در بهبود کبد چرب احتمالاً به دلیل وجود ترکیبات فعال زیستی مانند بتائین، نیترات، فلاونوئیدها و آنتی‌اکسیدان‌ها در آن است. بتائین موجود در لبو خاصیت محافظت‌کنندگی کبدی دارد و می‌تواند به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در کبد کمک کند (۲). هم‌چنین نیترات موجود در لبو با بهبود گردش خون و متابولیسم، به کاهش مقاومت به انسولین که از عوامل اصلی ایجاد کبد چرب است، کمک می‌کند.

ترکیب لبو با رژیم مدیترانه‌ای

نتایج مطالعات نشان می‌دهند که ترکیب مصرف لبو با رژیم مدیترانه‌ای اثربخشی بیشتری نسبت به استفاده از هر کدام به‌تنهایی دارد (۱). رژیم مدیترانه‌ای با تأکید بر مصرف روغن زیتون، ماهی، سبزیجات، میوه‌ها و مصرف محدود گوشت قرمز، خود یکی از رژیم‌های توصیه‌شده برای بهبود کبد چرب است. ترکیب این رژیم با مصرف لبو می‌تواند تأثیرات مثبت درمانی را تقویت کند.

راستی‌آزمایی: ویتامین E در درمان کبد چرب غیرالکلی موثر است.

نتیجه‌گیری

با توجه به مطالعات بررسی‌شده، می‌توان گفت که ادعای «مصرف لبو در پیشگیری از کبد چرب موثر است» از پشتوانه علمی برخوردار است. مصرف لبو (به‌صورت آب یا پودر) می‌تواند به بهبود آنزیم‌های کبدی، کاهش چربی خون و کاهش استئاتوز کبدی کمک کند. بااین‌حال، برای بررسی تأثیر آن بر شدت کبد چرب، به‌ویژه در موارد پیشرفته، ممکن است به مداخلات طولانی‌مدت‌تر نیاز باشد. ترکیب مصرف لبو با رژیم مدیترانه‌ای و تغییر سبک زندگی می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد. با این وجود، مهم است توجه داشته باشیم که مصرف لبو به‌تنهایی درمان قطعی کبد چرب نیست و باید در کنار اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن و فعالیت بدنی منظم مورد استفاده قرار گیرد.

روش کار

برای بررسی این ادعا از کلیدواژه‌های Beetroot و NAFLD در پایگاه اطلاعاتی PubMed و موتور جست‌وجوی Google Scholar استفاده شد. در نهایت، نتایج دو مطالعه به‌کار گرفته شدند.

منابع