یائسگی دورهای طبیعی در زندگی زنان است که معمولاً بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ میدهد. در این دوره، تخمدانها به تدریج تولید هورمون استروژن را متوقف میکنند که منجر به علائم مختلفی میشود.
یکی از مهمترین جنبههای سلامت زنان که تحت تأثیر یائسگی قرار میگیرد، عملکرد جنسی است. مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی، خشکی واژن، درد هنگام مقاربت و مشکلات مربوط به تحریک یا ارگاسم در این دوره شایع هستند و میتوانند بر اعتماد به نفس و سلامت جنسی زنان تأثیر منفی بگذارند.
هورمون درمانی به عنوان یکی از گزینههای درمانی برای کاهش علائم یائسگی مطرح شده است، اما تأثیر آن بر عملکرد جنسی زنان همچنان مورد بحث است.
انواع هورموندرمانی و مکانیسم عمل:
هورمون درمانی شامل انواع مختلفی است: استروژن به تنهایی، استروژن همراه با پروژسترون، استروئیدهای مصنوعی مانند تیبولون، و تنظیمکنندههای انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) مانند رالوکسیفن و بازدوکسیفن.
این درمانها میتوانند به شکل پچ پوستی، اسپری، ژل، قرص یا ایمپلنت تجویز شوند. مکانیسم اصلی عمل هورموندرمانی در بهبود عملکرد جنسی، افزایش جریان خون واژن، بهبود روانکنندههای طبیعی و کاهش درد هنگام مقاربت است (مرور کاکرین، ۴، ۵).
تأثیر استروژن درمانی بر عملکرد جنسی:
مطالعات نشان میدهند در بحث هورمون درمانی ، استروژن درمانی به تنهایی احتمالاً تأثیر مثبت اندکی بر عملکرد جنسی کلی زنان دارد. این تأثیر در زنانی که در مراحل اولیه یائسگی هستند (کمتر از ۵ سال از آخرین قاعدگی) و علائم یائسگی را تجربه میکنند، بیشتر مشهود است.
استروژن به طور خاص در بهبود روانکنندههای واژن، کاهش درد هنگام مقاربت و افزایش رضایت جنسی مؤثر است. با این حال، در زنانی که بیش از ۵ سال از یائسگی آنها گذشته است، تأثیر استروژن درمانی بر عملکرد جنسی کمتر مشخص است (مرور کاکرین، ۵).
استروژن همراه با پروژسترون:
ترکیب استروژن و پروژسترون نیز به عنوان یک گزینه هورموندرمانی مطرح است. با این حال، شواهد در مورد تأثیر این ترکیب بر عملکرد جنسی زنان یائسه کمتر قطعی است. برخی مطالعات نشان میدهند که این ترکیب ممکن است تأثیر اندکی بر بهبود عملکرد جنسی داشته باشد، اما نتایج متناقض است و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد (مرور کاکرین، ۵).
استروئیدهای مصنوعی و SERMs
استروئیدهای مصنوعی مانند تیبولون و تنظیمکنندههای انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) نیز به عنوان گزینههای درمانی مطرح شدهاند. برخی مطالعات نشان میدهند که این درمانها ممکن است تأثیر مثبت کوچکی بر عملکرد جنسی داشته باشند، اما شواهد موجود هنوز کافی نیست و نتایج متناقض است. نیاز به مطالعات بیشتر برای تعیین اثربخشی و ایمنی این درمانها وجود دارد (مرور کاکرین، ۵، ۶).
درمانهای موضعی:
استفاده از استروژن موضعی برای درمان آتروفی واژن و کاهش درد هنگام مقاربت مؤثر شناخته شده است. این درمان میتواند به بهبود لوبریکاسیون و کاهش خشکی واژن کمک کند، که به نوبه خود میتواند بر بهبود عملکرد جنسی تأثیر مثبت داشته باشد (۲، ۴).
نقش آندروژنها (هورمونهای مردانه):
برخی مطالعات نشان میدهند که کاهش سطح آندروژنها (مانند تستوسترون) در زنان یائسه ممکن است با کاهش میل جنسی مرتبط باشد. درمان با آندروژنها، به ویژه در زنانی که تخمدانهای خود را برداشتهاند، ممکن است به بهبود میل جنسی کمک کند. با این حال، استفاده از آندروژنها در درمان اختلالات عملکرد جنسی زنان هنوز مورد بحث است و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد (۳، ۴، ۷).
نتیجهگیری:
براساس شواهد موجود، هورمون درمانی، به ویژه استروژندرمانی، ممکن است تأثیر مثبت اندکی بر عملکرد جنسی زنان پس از یائسگی داشته باشد. این تأثیر به خصوص در بهبود علائمی مانند خشکی واژن و درد هنگام مقاربت مشهود است.
با این حال، تأثیر هورمون درمانی بر عملکرد جنسی کلی زنان متغیر است و به فاکتورهای مختلفی از جمله نوع هورمون، دوز، روش تجویز و زمان شروع درمان بستگی دارد.
همچنین باید توجه داشت که عملکرد جنسی زنان تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله عوامل روانی، اجتماعی و فرهنگی قرار دارد و هورمون درمانی تنها یکی از جنبههای مدیریت سلامت جنسی در دوران یائسگی است.
روش کار:
برای بررسی این موضوع از کلیدواژههای «Hormone therapy» و «Sexual function» و عبارات مترادف آنها در کتابخانه کاکرین و پایگاه اطلاعاتی پابمد و اسکاپوس در عنوان مستندات استفاده شد.
کلیدواژهها:
(“Hormone therapy”[Title] OR “Hormone replacement therapy”[Title] OR “HRT”[Title] OR “Endocrine therapy”[Title] OR “Hormone treatment”[Title] OR “Estrogen therapy”[Title] OR “Androgen therapy”[Title] OR “Hormone supplementation”[Title] OR “Menopausal hormone therapy”[Title] OR “MHT”[Title]) AND (“Sexual function”[Title] OR “Sexual Performance”[Title] OR “Sexual Health”[Title] OR “Sexual Activity”[Title] OR “Sexual Satisfaction”[Title] OR “Sexual Well-being”[Title] OR “Sexual Response”[Title] OR “Sexual Desire”[Title] OR “Sexual Behavior”[Title] OR “Sexual Dysfunction”[Title] OR “Sexual Disorder”[Title] OR “Female Sexual Dysfunction”[Title] OR “Impotence”[Title] OR “Anorgasmia”[Title] OR “Hypoactive Sexual Desire Disorder”[Title] OR “HSDD”[Title] OR “Orgasmic Disorder”[Title] OR “Arousal Disorder”[Title] OR “Sexual Impairment”[Title])
یک مرور کاکرین و ۶ مطالعه دیگر در پایگاههای اطلاعاتی پابمد و اسکاپوس بعد از حذف موارد تکراری بهدست آمد. در نهایت برای بررسی این ادعا از این ۷ منبع استفاده شد.
منابع:
Cochrane review.
1. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD009672.pub3/full/fa#CD009672-abs-0013
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22432811/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18303682/
- http://https-www.scopus.com.04a6f870ab.di-iranpaper.ir/inward/record.uri?eid=2-s2.0-33845960733&partnerID=40&md5=c01feb9568177c418ec690382fc2baee
- http://https-www.scopus.com.04a6f870ab.di-iranpaper.ir/inward/record.uri?eid=2-s2.0-85160876611&doi=10.1097%2fGME.0000000000002185&partnerID=40&md5=07c2a708bb80984f8e3adfb6ed333e32
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15852204/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26589379/
دیدگاهتان را بنویسید